Giáo dục gia đình chỉ việc bố mẹ trợ giúp trang bị cho con những kỹ năng cần thiết cho cuộc sống như ngôn ngữ, thói quen đời sống, giao tiếp (kĩ thuật cần thiết để sống).
Khái quát
Gia đình là đơn vị xã hội con người nhỏ nhất tiếp sau cá nhân. Con người khi sinh ra ở thế giới thì chưa phải là “động vật có tính xã hội”. Nói cách khác thì ở trạng thái hoàn toàn chưa được tiếp nhận giáo dục con người này chỉ là động vật (thú) có hình dáng con người. Vì vậy để có cuộc sống thật sự là người, cần tiến hành giáo dục tùy theo các giai đoạn của trẻ với tư cách là giáo dục ở giai đoạn cơ bản nhất.
Khó có thể đo đếm hết ảnh hưởng mà cá nhân tiếp nhận trong gia đình trong quá trình trưởng thành. Nó rất rộng trải dài từ việc ăn uống, thói quen đến tư thế và tư duy.
Dạng thức
Khi sống trong xã hội văn minh có rất nhiều thói quen như sáng dậy rửa mặt, ăn sáng, đánh răng, phương pháp giao tiếp như từ ngữ cần thiết cho hội thoại nói chung, cách nhờ vả người khác, cách sử dụng nhà vệ sinh, cách lau dọn. Đây là những thứ giáo dục gia đình trang bị cho con.
Thông thường thì bố mẹ thị phạm các điều trên, cho trẻ làm, nếu trẻ làm tốt thì khen thưởng. Ngược lại khi làm sai thì trách phạt tuy nhiên nếu trách phạt quá độ sẽ gây ra hậu quả xấu. Vì vậy về cơ bản ở giai đoạn đầu nếu như không phải việc gì nghiêm trọng thì không đa phần không trách phạt.
Cùng với quá trình trưởng thành trẻ sẽ học cách tiếp xúc với bố mẹ, anh chị em và hàng xóm, người khác và ghi nhớ các việc được học ở trường thông qua đời sống. Ngay cả việc dùng tiền tiêu vặt như thế nào cũng là có thể nói là được bắt đầu từ giáo dục gia đình. Do cùng với quá trình trưởng thành của trẻ mà nội dung học rất phong phú tùy theo các phương diện của cuộc sống cho nên cũng có thể nói bản thân cuộc sống hàng ngày là giáo dục gia đình.
Ngoài ra cũng có trường hợp tiến hành giáo dục một cách tích cực sử dụng các trò chơi trí tuệ hay các giáo tài chuyên dụng.
Các vấn đề đặt ra
Ngày nay đang xuất hiện xu hướng các gia đình bận rộn hoặc không đủ sự trưởng thành về tinh thần phó mặc các hành vi giáo dục cơ bản này cho xã hội. Thông thường quan điểm giá trị “bố mẹ nuôi dạy con là đương nhiên” là giá trị quan thường thấy tuy nhiên cũng xuất hiện các hiện tượng như bố mẹ bất mãn, căng thẳng, phó mặc hoặc sử dụng bạo lực với con (ngược đãi trẻ em) do nhiều lý khác nhau. Ngoài ra cũng xuất hiện vấn đề bố mẹ gặp khó khăn, căng thẳng khi tiếp xúc và giáo dục con.
Người ta cho rằng đây là sự thiếu sót về năng lực của bố mẹ tuy nhiên cũng có thể nói đây là vấn đề biến đổi của giá trị quan xã hội nói chung. Cho dù thế nào thì tình trạng ngược đãi trẻ con cũng đem lại kết quả bất hạnh cho những người có liên quan vì vậy việc cải thiện, phòng chống, trợ giúp là cần thiết.
Đặc biệt người ta gọi việc thiếu năng lực làm cha mẹ như trên là thiếu “năng lực giáo dục thế hệ sau” (Generativity). Ở các trung tâm tư vấn trẻ em hay các nhà trẻ công lập hiện nay đều tiến hành tư vấn qua điện thoại. Ngoài ra ảnh hưởng của việc gia tăng các gia đình hạt nhân nơi ông bà không sống cùng cũng có ảnh hưởng lớn. Việc có sự trợ giúp của ông bà trong gia đình hay không cũng có ảnh hưởng lớn đối với trẻ. Hiện nay có xu hướng vợ chồng không quan tâm hay không hiểu biết gia tăng. Người ta cũng cho rằng việc phân công giáo dục gia đình giữa vợ và chồng nhằm làm giảm gánh nặng có thể hạn chế được vấn đề ngược đãi trẻ em.
Quan hệ với các cơ quan giáo dục khác
Cùng với việc trường học nghỉ 2 ngày/tuần việc cha mẹ giáo dục con như thế nào trong hai ngày nghỉ đó đã trở thành nan đề của cha mẹ. Các câu lạc bộ Gakudo, đoàn thiếu niên thể thao, các Juku học tập đã và đang cùng giáo dục trẻ em cùng với gia đình. Ngoài ra cũng có các công ty có liên quan đến giáo tài học tập trợ giúp giáo dục gia đình bằng việc triển khai kinh doanh trợ giúp học tập thông qua Internet.
Do tình trạng kinh tế khó khăn và ly hôn gia tăng các gia đình thiếu tri thức đối với giáo dục gia đình tăng lên cùng với sự suy giảm năng lực giáo dục của nhà trường đã tạo ra ảnh hưởng xấu đối với giáo dục trẻ em. Người ta lo lắng rằng việc suy giảm năng lực giáo dục của các trường học tiến hành giáo dục yutori đã làm rộng thêm khoảng cách ở phương diện học lực và phát triển của trẻ em ở giai tầng giàu có và giai tầng nghèo khó.
Ghi chú
Liên quan đến giáo dục gia đình, gần đây xuất hiện xu hướng cha mẹ lúng túng hoặc lạc đường do sự biến đổi của xã hội, quan điểm về giá trị và sự hỗn loạn thông tin. Vì vậy gần đây xuất hiện cả các doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu giải quyết sự khó khăn trong tâm lý này của các phụ huynh.
Tuy nhiên trong giáo dục gia đình thì đây không phải là giáo dục chuyên môn mà chỉ là dạng thức được tiến hành một cách theo thói quen trong mối liên lạc giữa cha mẹ và con cái. Những năm gần đây, cùng với già hóa dân số đã xuất hiện xu hướng văn hóa giáo dục giáo đình khó truyền tải đến con cái. Tuy nhiên nhờ vào sự phát triển của các phương tiện truyền thông liên lạc như điện thoại hay internet mà ngay cả các gia đình hạt nhân vẫn có thể nhận được sự tư vấn của ông bà.
Cho dẫu vậy thì các phương tiện như Tivi hay phương tiện truyền thông cung cấp một khối lượng lớn thông tin làm phát sinh sự hỗn loạn. Các sách nuôi dạy con cũng được xuất bản ngày một nhiều và ở Nhật Bản những năm gần đây sự phát triển của các tạp chí giáo dục trẻ em cũng rất ấn tượng. Trong đó có cả giáo dục trẻ em thông quan giáo dục từ xa và cũng có người cảm thấy bất an khi thấy con không theo kịp chương trình đó. Hội học thuật liên quan đến giáo dục gia đình bao có Hội giáo dục gia đình Nhật Bản và Đại học chuyên về giáo dục gia đình là Đại học Yashima Gakuen.
Nguyễn Quốc Vương dịch
Nguồn: Wikipedia tiếng Nhật .
Nguồn: http://quacuabo.com/giao-duc-gia-dinh-la-gi/